Максім Багдановіч — пясняр красы і гармоніі

Максім Багдановіч — адна з самых цікавых і загадкавых асоб у гісторыі беларускай літаратуры. Ён з тых самых першаадкрывальнікаў, якія фарміравалі напрамкі развіцця літаратурнага працэсу пачатку ХХ стагоддзя, і моцна паўплываў на далейшае развіццё прыгожага пісьменства Беларусі, хоць з дваццаці пяці гадоў свайго кароткага жыцця толькі пяць пражыў на Радзіме.

Нарадзіўся паэт 9 снежня 1891 года ў Мінску. У гэты час яго бацька працаваў загадчыкам і настаўнікам Мінскага гарадскога пачатковага вучылішча. У кватэры пры вучылішчы і нарадзіўся Максім (цяпер гэта вуліца Багдановіча, 25).
Пазней сям’я пераехала ў Гродна ў вялікі драўляны дом. Сёння там размяшчаецца музей Максіма Багдановіча, які ўваходзіць у комплекс Гродзенскага дзяржаўнага гісторыка-археалагічнага музея.
Калі хлопчыку было пяць гадоў, памерла маці Марыя Апанасаўна. Бацька Адам Ягоравіч вельмі балюча перажываў гэту трагедыю. Для догляду за дзецьмі ён запрасіў з Адэсы сваю малодшую сястру Марылю і пераехаў з сям’ёй у Ніжні Ноўгарад, а потым — у Яраслаўль.
Максім вучыўся ў Ніжа-гародскай мужчынскай гімназіі, потым у гімназіі у Яраслаўлі, пазней у Дзямідаўскім юрыдычным ліцэі.
Яшчэ падчас вучобы ў Ніжнім Ноўгарадзе ён захапіўся вершаскладаннем і вывучэннем беларускай культуры. У 1906 годзе хросная маці Вольга Сёмава выпісала яму беларускія газеты. Спачатку «Нашу долю», а пазней і «Нашу ніву».
А ўжо ў 1907 годзе ў «Нашай ніве» з’явілася алегарычнае апавяданне Максіма Багдановіча «Музыка», а потым і вершы «Над возерам», «Вадзянік», «Лясун», «Возера». Друкаваліся яго творы і ў газеце «Голас», а таксама ў іншых выданнях.
Максім Багдановіч — адзін з пачынальнікаў філасофскай лірыкі ў гісторыі беларускай літаратуры. Ён увёў у беларускую жанравую сістэму класічныя формы (трыялет, рандо, санет), якія вельмі арганічна ўпісаліся ў нацыянальную літаратуру, таксама адкрыў у беларускай паэзіі новыя тэмы, матывы, вобразы, напрыклад, тэму горада.
Праз пераклады твораў рускай, украінскай, французскай, нямецкай і іншых літаратур паэт даў магчымасць беларускаму чытачу пазнаёміцца з сусветнай класікай.Багдановіч вельмі любіў паэзію. Выдатна перакладаў яе і сам ствараў мастацкія тэксты, блізкія эстэтыцы імпрэсіянізму. Быў адным з пачынальнікаў беларускай прозы. Ён аўтар такіх эпічных твораў, як «Апокрыф», «Апавяданне аб іконніку і залатару» і інш.
З’яўляўся адным з пачы-нальнікаў прафесійнай літаратурнай крытыкі і літаратуразнаўства. Літара-турна-крытычныя працы Багдановіча «Глыбы і слаі», «Забыты шлях», «Кароткая гісторыя беларускай пісьменнасці да ХVІ сталецця», «За тры гады» і іншыя дагэтуль з’яўляюцца неацэннай крыніцай для даследчыкаў беларускай літаратуры.
Пасля заканчэння ліцэя ў 1916 годзе Максім перабраўся ў Мінск. У гэты час ён быў ужо цяжка хворы на сухоты, але ўладкаваўся працаваць сакратаром губернскай харчовай камісіі. У вольны час выязджаў у прытулкі для дзяцей бежанцаў, працаваў у бібліятэцы, наведваў вечарыны «Беларускай хаткі». У лютым 1917 года на грошы сяброў паехаў лячыцца ў Ялту, але гэта не дапамагло.
Ноччу 25 мая 1917 года Максіма Багдановіча не стала. На пахаванні не прысутнічаў ніхто з родзічаў, бо Максім не жадаў нікога турбаваць сваімі праблемамі і не пакінуў адраса, дзе жыў. У 1924 годзе беларускія паэты Уладзімір Дубоўка, Анатоль Вольны (Ажгірэй), Андрэй Александровіч адшукалі магілу паэта, пазней на ёй быў устаноўлены помнік.
Максіма Багдановіча называюць песняром красы і гармоніі. Вялікая любоў жыве ў народзе да яго паэзіі, да яго самога, як чалавека таленавітага і самаадданага. Кожнае пакаленне зноў і зноў адкрывае для сябе веліч асобы паэта і незвычайнае хараство яго лірыкі. Максім Багдановіч – гонар і слава беларускай літаратуры.

Валянціна ДАЎГУНЕНКА, бібліятэкар аддзела маркетынгу цэнтральнай раённай бібліятэкі.

Please follow and like us: